مقالات

طراحی فضای سبز(Landscape) و تمام طراحی ها  نیازمند این است که اصول آن رعایت بشه، اصول طراحی (principle of Designe) شامل 6 اصل می شود:

وحدت (unity): وحدت یک طراحی فضای سبز به این منظور است که فرم ها و رنگ ها دارای عناصر مشترک باشند. در طراحی که وحدت رعایت شده باشه ما ثبات و همچنین تکرار گاهی میبینیم و اجزای ان با هم دیگر همخوانی دارند. لازم به ذکر است وحدت یک طرح در طراحی باید تعادل داشته باشد و همگرایی بیش از حد موجب کاهش جذابیت محیط می شود.

سادگی (simplicity): سادگی مخالف با تنوع و شلوغ بودن خیلی زیاد است. تنوع در بافت، رنگ و فرم و این بستگی به فضا دارد هرچه فضا کوچکتر سادگی باید بیشتر باشد و برعکس.

سادگی می تواند به افرادی که از آن محیط عبور می کنند حس آرامش را القا کند. به عنوان مثال برای طراحی فضای سبز در یک بلوار از ۳ یا ۴نوع گیاه می توان استفاده کرد و فراتر از آن حس شلختگی بصری و عدم انسجام به بیننده منتقل میکند (دو نمونه از طراحی بلوار های موفق در ایران میتوان بلوار کازینو و لیدو بیان کرد).

همچنین در مواردی خاص مانند محوطه سازی (exterior design) حیاط پشتی به سبک انگلیسی (cottage garden) گاهی با عبور از مرز سادگی و پیشروی به طراحی با جزئیات تر می توان با حفظ زیبایی تا حدودی از عنصر سادگی تخطی کرد.

تعادل (balance): تعادل به این معناست که  شما زمین و فضای در دسترس رو جهت طراحی فضای سبز در نظر بگیرید (تراس، روفگاردن (بام سبز)، حیاط) در هنگام چیدمان المان های مصنوعی  ماننده دیوار‌ سبز (green wall)، پله، ترموود، راه، مجسمه، آبنما، آلاچیق و یا گیاهان و… توازن بصری و علمی حفظ شود و به عبارت دیگر از تجمع المان ها در یک سمت و خالی گذاشتن سمت دیگر اجتناب شود. به عنوان مثال در سمت راست ورودی یک ساختمان تندیس سنگی یک اسطوره ی یونانی قرار دارد، برای حفظ تعادل در چپ با کاشت یک درخت مناسب می توان تعادل را برقرار کرد.

تاکید (emphasis): هدف از ایجاد تاکید نشان دادن اهمیت آن بخش، ایجاد مکث، سکون و ایستادن و جذب نگاه می باشد که المان مورد تاکید می تواند آبنما، مجسمه، درخت، پروژکتور یا پایه چراغ، طاق یا آربور و.. باشد .

راه های نشان دادن اهمیت یک المان در فضای سبز یا محوطه سازی و تاکید بر آن از طرق مختلفی قابل دست یابی می باشد که از جمله ی آنها می توان به این موارد اشاره کرد :

الف) ساده سازی اطراف المان مدنظر در واقع به جای ایجاد تمرکز در یک نطقه با ساده سازی پیرامون آن به طور خودکار نگاه بیننده به آن محل جلب خواهد شد.

ب) ختم شدن راه به محل مورد نظر

پ)قرار گیری در مرکز و یا ایجاد حس مرکزیت

ت) اندازه ی بزرگ تر و یا کوچک تر و تغییر سایز

ث) استفاده از رنگ های گرم و یا در تضاد با رنگ های غالب مورد استفاده در محیط

ج)تغییر در بافت المان

د) معطوف ساختن حواس مخاطب به نقطه ی مورد تاکید با بهره گیری از صدا و حرکت مانند آب

چ) فرم متفاوت مانند هرمی و مخروطی و کروی

تمامی موارد بالا عواملی هستن که جذابیت طرح فضای سبز را افزایش می دهند و موجب می شوند حواس مخاطب به جلب نطقه و یا نقاط مورد نظر طراح جلب شود.

به نقاطی که در طرح فضای سبز مورد تاکید هستن نقاط تمرکز یا فوکال پوینت (focal point) می گویند.

استفاده ی صحیح و بهره گیری هوشمندانه از این نقاط تمرکز می تواند تبحر یک طراح در امر طراحی فضای سبز را به نمایش بگذارد.

ریتم (sequence) ریتم متضاد با تاکید هست، در حرکت و عبور نگاه را در پی دارد .

ریتم کمک می کند که حرکت فرد و گذر نگاه با سرعت بیشتری صورت پذیرد. به عنوان مثال یک خط پرچین منجر می شود به ایجاد حرکت چشم به انتهای آن. در فضا های کوچک راه های مستقیم حس کوچکی فضا را القا می کنند ولی با بهره گیری از خطوط منحنی و مسیر های غیر مستقیم می توان حس بزرگ تر بودن محیط را القا کرد.

مقیاس (scale) مقیاس به ما امر رعایت اندازه را متذکر می شود.

در عنصر مقیاس، تناسب امر حیاتی است. برای مثال رعایت تناسب گلدان و یا فلاور باکس با گیاه آن، لازم به ذکر است در هنگام طراحی رشد نهایی گیاهان در نظر گرفته شود نه وضعیت فعلی.

عناصر طراحی فضای سبز

خط (line) مرز بین دو جسم و یا دو کاربری محسوب می شود ، دایره، نیم دایره و ربع دایره در طراحی های کلاسیک بیشتر استفاده می شوند و در طرح های طبیعت گرایانه خطوط منحنی و آمیبی

و خطوط تیز و شکسته در طراحی های متقارن و کلاسیک بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.

خط می تواند راه، پله، پرچین، چمن، نوار جداکننده (divider) ، گل کاری، سنگ فرش و یا نقاشی باشد.

بافت (texture) بافت یک جسم عبارت است از نحوه ی قرار گیری اجزای بسیار ریز آن در یک دیگر. بافت یک جسم می تواند ریز، میانه و یا درشت باشد.

و نیز بافت اجسام می تواند سخت و یا نرم باشد.

همچنین سایر نکات مورد توجه در طراحی این است که ما باید بافت ها را در هم‌ ترکیب کنیم‌ و کنار هم داشته باشیم برای ایجاد تنوع در فضا، ولی به صورت کلی در فضاهایی که کوچک اند از بافت ریز بیشتر استفاده میکنیم و در فضاهای که بزرگ هستند به طبع از بافت های بزرگ استفاده میشه به عنوان مثال گیاهان برگ درشت بیشتر استفاده میشه و همچنین دور و نزدیکی فضا در فضاهای نزدیک بافت ریز داریم و در فضاهای دور بافت درشت تری را داریم.

رنگ (color) در مناطقی که گرم هستند از رنگ های سرد بیشتر استفاده می شود به این دلیل که ما یک حس القایی و یک حس واقعی داریم، حس القایی در انتخاب رنگ خیلی میتواند مورد تحریک قرار بگیرد. رنگ ها در بخش هاردسکیپ یا همان عناصر مصنوع خیلی بیشتر خودشان را نشان میدهند، همچنین در سبک باغ ژاپنی و چینی رنگ های خزان خیلی مهم هستند ولی در کل به طور میانگین در طراحی های فضای سبز، ما باید چرخه ی رنگی مکمل را استفاده کنیم به این خاطر که اشتباه در انتخاب رنگ خیلی خیلی سریع به چشم مخاطب و کاربر مهم به نظر می رسد به عنوان مثال قرمز و سبز، نارنجی و آبی، بنفش و زرد … میتوانند با هم یک ترکیب باشند .

فرم (form) فرم یک جسم در طراحی فضای سبز (landscape) به معنای خطوط تشکیل دهنده ی سطح بیرونی آن جسم می باشد.

الف) فرم استوانه ای؛ فرم های ستونی دید کاربر را به سمت بالا هدایت کرده به عنوان مثال سرو شیراز(Italian cypress)

ب) فرم های زاویه دار که باید به درستی و در جای مناسب استفاده شود ولی خطوط منحنی قابلیت استفاده بیشتری دارند

ج) فرم های هرمی؛ دید به سمت بالا میبره ولی نه اندازه استوانه

د) فرم های کروی؛ خنثی است و میتونه نقطه تمرکز هم باشه (focal point)

ه) فرم های مجنون؛ نگاه کاربر به سمت پایین هدایت میکند

نکاتی که گفته شد ۴ عنصر اصلی طراحی طراحی فضای سبز (landscape) بوده و عواملی هستند که میتواند در طراحی استفاده شود، اما در سبک ساختار شکنانه طراحی(Deconstruction) میتوان  بر خلاف  هر یک از عناصر و اصول طراحی و متضاد با آنها  طراحی را و اجرا کرد.

طراحی فضای سبز مدرن (Modern Landscape Design)

ریشه طراحی فضای سبز مدرن به دهه های 1950 و 1960 برمیگردد، زمانی که تمام طراحی ها به نوعی هندسه جسورانه و طرح های خطی بود. محوطه سازی (Modern exterior design) به خاطر زیبایی ساده و سبک پیچیده آراسته آن مشهور است. به طور معمول، تمرکزآن بر روی سخت‌افزار و ساختارها بیشتر از گیاهان است. گیاهان مدرن معمولا سبز هستند و برای شکل و بافت انتخاب می شوند. سپس تکه های رنگی را با کوسن های مبلمان، گلدان ها یا دیوارهای رنگ شده اضافه می کنند.

مصالح رایج مورد استفاده در محوطه سازی مدرن شامل بتن، فلز و چوب است. بسیاری از طراحان ترجیح می دهند سطوح بتنی را خاکستری طبیعی خود بگذارند، با این حال می توان آن را با رنگ های مختلفی رنگ آمیزی کرد. فلز، به ویژه فولاد کورتن هوازده، لهجه رایج در باغ های مدرن است. می توان از آن به عنوان گلدان، به عنوان یک پرده حریم خصوصی یا حتی به عنوان دیوارهای حائل کوچک استفاده کرد. تزئینات چوبی نیز در حیاط های مدرن رایج است. چوب انتخابی معمولاً Ipe، یک چوب سخت برزیلی با رنگ غنی است.

یکی از اهداف اصلی طراحی مدرن ایجاد کنتراست است. به عنوان مثال، دسته بزرگی از علف‌های زینتی که از یک دیوار بتنی خاکستری بیرون می‌آیند یا دیوار‌ سبز (green wall)، کوسن‌های نارنجی وقتی روی مبلمان ساده پاسیو قرار می‌گیرند، توجه شما را به خود جلب می‌کنند و یک آتش‌دان پر از شیشه‌های رنگی وقتی در میان تختی از سنگ آبی قرار می‌گیرد، توجه شما را به خودش جلب می‌کند. مهم است که هنگام ایجاد کنتراست محطات باشید، زیاده روی می تواند نتیجه عکس دهد وکاری کند فضا شلوغ به نظر برسد.

علامت تجاری مناظر مدرن، یک منطقه سنگفرش شده با شبکه ای از چمن ها است. این می‌تواند سنگ‌ فرش‌هایی باشد که علف‌ها در لابه لای آن رشد می‌کنند، یا بتن هایی که در بخش‌هایی ازبین آن اجازه رشد سبزه را می دهیم. با این حال، الگوهای شبکه ای تنها راه برای دستیابی به ظاهری مدرن نیستند. ما به شما پیشنهاد می کنیم تا از گیاهانی که معماری هستند و بافت های جالبی دارند و همچنین از ظروف استفاده کنید.

طراحی فضای سبز سنتی  ( Traditional Landscape Design)

تصور کنید که به فرانسه قرن هفدهم رفته اید و در مسیرهای باغ ورسای قدم می زنید. برای طراحی فضای سبز و باغ های سنتی مانند این مهم ترین چیز ظاهر بوده. پادشاهان و ملکه ها می خواستند ثروت و قدرت خود را به رعایای خود و همچنین رهبران کشورهای دیگر نشان دهند. چنین باغ هایی با مجسمه ها، فواره های استادانه و گیاهان بسیار آراسته شده بودند.

امروزه، ایده باغ های سنتی، اگرچه الهام گرفته از زیبایی‌شناسی قرن‌های گذشته است، اما کمی کاربردی‌تر است. نسخه‌های مدرن باغ‌های سنتی اغلب شامل قسمت هایی برای رشد گیاهان خوراکی می شود. آنها همچنین ممکن است شامل مواردی باشد که در فضای باز قرار می گیرند مانند شومینه یا باربیکیوو… مصالح رایج مورد استفاده در محوطه سازی سنتی آجر، سنگ، سنگفرش و چوب است. اهداف کلی طراحی باغ سنتی ایجاد یک فضای بیرونی کاملاً تعریف شده و زیبا است.

باغ سنتی گره (درهم تنیده شده)

برخی از قابل تشخیص ترین ویژگی های طراحی منظر سنتی استفاده از اشکال هندسی، ایجاد تقارن و گنجاندن الگوهای تکراری است. باغ گره نمونه بارز هر سه این صفت است. این نوع باغ از درختچه های شمشاد تشکیل شده است که به طرحی شبیه گره سلتیک باستانی آراسته شده اند. طراحی باغ گره‌دار وقتی از بالا دیده می‌شود بهتر پدیدار می شود ، بنابراین آن را در جایی قرار دهید که از بالکن یا پنجره طبقه دوم قابل مشاهده باشد.

تفریح ​​در باغ سنتی

اگر بچه دارید، یک باغ پیچ در پیچ (هزارتو) می تواند بسیار سرگرم کننده باشد. در حالی که یک باغ گره‌ای نیست، یک باغ پیچ در پیچ است زیرا از گیاهان همیشه سبز درست شده است که به یک اندازه رشد می‌کنند. همیشه گیاهان آن بلند و باریک نگه داشته می شوند به طوری که مسیری گیج کننده ایجاد می کنند که به این طرف و آن طرف می پیچد و گاهی حتی به بن بست می رسد. باغ های پیچ در پیچ معمولاً در محوطه کاخ ها در سراسر اروپا یافت می شوند.

یکی دیگر از موارد سرگرم کننده برای یک باغ سنتی یک تخته شطرنج بزرگ است. مانند هزارتو ها، اینها اغلب در باغ های قصر اروپایی یافت می شوند. یک تخته شطرنج بزرگ را می توان با استفاده از دو رنگ سنگفرش بتنی بزرگ ساخت و اجازه می دهد تا چمن یا یک پوشش زمین در بین آنها رشد کند. شرکت هایی هستند که مهره های شطرنج غول پیکر را به طور خاص برای استفاده در فضای باز حک می کنند.

طراحی فضای سبز سبک باغ ژاپنی (Japanese Garden Design)

باغ های سنتی ژاپنی برای القاء یک منظره صلح آمیز طراحی شده اند. آنها به شدت از فلسفه های بودایی، شینتو و تائو استفاده می کنند و تلاش می کنند تا محوطه سازی (exterior design) معنوی برای بازدیدکنندگان و یا ساکنین فراهم کنند. تمرکز اصلی یک باغ شرقی طبیعت است. عناصر اصلی یک باغ ژاپنی عناصر طبیعی و گیاهان هستند. بنابر این اشکال هندسی و سنگ مصنوعی در طراحی فضای سبز آسیایی رایج نیستند. هر چه یک باغ طبیعی تر و هماهنگ تر باشد، به این سبک از طراحی فضای سبز نزدیک تر است.

چهار عنصر ضروری در طراحی باغ های ژاپنی وجود دارد: سنگ، آب، گیاهان و تزئینات. هنگام انتخاب و چیدمان این عناصر در فضای خود، مهم است که اصول اصلی طراحی یک باغ ژاپنی را در نظر داشته باشید که شامل عدم تقارن، محوطه سازی، پس زمینه های سبز، تعادل و نمادگرایی است. این اصول برای ایجاد تعادل مناسب در باغ ژاپنی شماست.

طراحی فضای سبز سبک انگلیسی (English Landscape Design)

محوطه سازی (exterior design) انگلیسی، سبکی شناخته شده است که از باغ های رسمی و متقارن به سبکی سست تر و نامنظم تغییر کرده است. باغ انگلیسی طراحی فضای سبز (landscape) ایده آل قرن نوزدهم بوده و بسیاری ازاصول و جنبه های یک چشم انداز را در جامعه تغییر داده. قبل از معرفی سبک منظرانگلیسی، طبیعت به عنوان جایی خطرناک شناخته می شد، منظره انگلیسی به طور کامل این دیدگاه را  نسبت به جهان طبیعی تغییر داد. این سبک از طراحی الهام بخش نقاشی  نقاشان آن دوره وهمچنین تأثیر بسیار زیادی بر روی رشته های  مختلف مانند تاریخ، فلسفه و علم قرار داشته. طراحی سبک نو منظر انگلیسی برای همیشه باغبانی را تغییر داد و بسیاری از طراحی های ویلاها را تحت تأثیر قرار داد تا حس طبیعت را به حیاط خود بیاورند.

دریاچه – همیشه یک دریاچه در باغ‌های انگلیسی وجود دارد، بیشتر آنها مصنوعی بودند، اما به نظر می‌رسید که همه آنها طبیعی باشند. لبه های آنها پر پیچ و خم و نامنظم بود و اغلب دارای مسیرهایی بودند که از میان درختان عبور می کردند.

چمن‌ – توپوگرافی امکان شگفتی‌سازی را فراهم می‌کند .حتی اگردر یک منطقه تپه کوچک ایجاد کنید، این کارجلوه طبیعت را بهتر القاء میکند.

مسیرهای درختی – مسیرهایی که اجازه قدم زدن روی چمن ها میان انبوه درختان را می داد.

مجسمه سازی – بخشی از ایده‌آل‌های محوطه سازی (exterior design) انگلیسی ارائه نماهایی از فاصله دور از معماری دقیق کلاسیک است.

دیوار سنگی (Ha-Ha) – نوعی دیواربا ارتفاع کم است که برای جلوگیری از ورود حیوانات به خانه ویا ویلا ساخته می شود.

طراحی فضای سبز سبک فرانسوی (French Landscape Design)

طراحی باغ فرانسوی پس از تأثیر رنسانس ایتالیایی گسترش پیدا کرد. سبک باغ فرانسوی اصول بسیاری را از باغ‌های رنسانس گرفته، اما سبک مخصوص به خود را نیز دارد.

از نشانه های یک باغ فرانسو می توان به:  نرده بتنی، صندلی چدنی، فواره ها، شن های با رنگ نخودی، مبلمان شیک ساده از جنس سنگ طبیعی، گلدان های لعاب دار عتیقه، ستون ها اشاره کرد ویژگی های یک باغ فرانسوی:

 محل سکونت و یا ویلا: باید نقطه کانونی شماره یک باشد. خانه اغلب نقطه مرکزی طراحی با مسیرهای بزرگ است که نماهای محوری را ارائه می دهد.

 پلان هندسی:  تقریباً همه چیز باید با طرح هندسی متقارن و برنامه ریزی شده داشته باشد.

آب: به عنوان عنصر شماره یک و مهم در طراحی منظره گنجانده شده است. به “استخرهای بازتابنده” که عمارت و یا ویلا را مانند آیینه در خود نشان می دهند که در اشکال دایره ای، بیضی و مستطیلی طراحی می شوند.

باغچه های هندسی (Parterres) : الگوهای پیچیده ایجاد شده از بوته های حصار مانند یا بسترهای سبز طبیعی که معمولاً در نزدیکی محل سکونت طراحی می شوند. این طرح ها هر چه از خانه دورتر باشند جزئیات کمتری دارند.

مجسمه: یکی از ویژگی های کلیدی در طراحی فضای سبز و مناظره فرانسوی است. در طول ظهور دوران طراحی فضای سبز فرانسوی، Follies به عنوان نوعی مجسمه بوده که در باغ از آن استفاده شده است. Follies مجسمه ای است که برای تزئین ساخته شده است.

تراس ها: در منظره ای قرار دارد که می توان کل باغ و تمام جزئیات آن را مشاهده کرد. باغ های ورسای بزرگترین و عجیب ترین نمونه از این سبک فضای سبز است. در مقیاس مسکونی، سبک فضای سبز فرانسوی هنوز هم بسیار چشم نواز است. درختان را در برای نماهای محوری درخطوط مستقیم میکارند، از پرچین برای حاشیه راه ها استفاده می کنند و باغچه های هندسی با اندازه های کوچک درست می کنند و جاهای گیاه کاری شده ایی به صورت الگو یا باغچه های هندسی طراحی می کنند. همچنین فرانسوی ها قبلاً نارنجستان هایی داشتند که در آن مرکبات را در تمام طول سال پرورش می دادند. همه عناصر را حتی به خیلی جزئی با هم ترکیب می کنند، و حیاط را شبیه به طرح های عجیب و غریب قلعه های معروف فرانسوی می سازند.